Polska 23 czerwca – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 23-06-2024, 09:00
Artykuł
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia w Gdańsku uruchomiono tramwaj konny; ustanowiono cywilne odznaczenie państwowe Krzyż Zasługi; początek likwidacji getta w Łodzi; w Nowej Hucie rozpczęto budowę pierwszego budynku mieszkalnego; Telewizja Polska wyemitowała premierowe wydanie programu dla dzieci „Miś z okienka”; Jan Paweł II zakończył drugą pielgrzymkę; kopalnia soli w Bochni została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa. Urodzili się m. in. Maria Leszczyńska, Karol Marcinkowski, Władysław Mickiewicz, Juliusz Osterwa, Ernest Wilimowski, Cezary Julski, Andrzej Trzos-Rastawiecki, Maciej Stuhr. Zmarli natomiast: Siemowit I, Władysław Czartoryski, Antoni Abraham, Jerzy Putrament, Adolf Forbert, Marian Glinka, Małgorzata Braunek oraz Wojciech Karolak.

1262 - W czasie najazdu na Mazowsze Litwini zdobyli Jazdów; znajdujący się w grodzie książę Siemowit I płocki został zabity, a jego syn Konrad uprowadzony do niewoli; informacje o litewskim najeździe z 1262 r. są pierwszymi informacjami dotyczącymi działań wojennych na obszarze warszawskim.

1703 - W Trzebnicy na Dolny Śląsku urodziła się Maria Leszczyńska, córka króla Stanisława Leszczyńskiego i Katarzyny Opalińskiej; królowa Francji (1725-1768) - żona Ludwika XV.

1767 - W Radomiu z inspiracji rosyjskiego ambasadora Nikołaja Repnina zawiązana została konfederacja w obronie „złotej wolności” szlacheckiej, skierowana przeciwko królowi Stanisławowi Augustowi i stronnictwu reform.

1800 - W Poznaniu urodził się Karol Marcinkowski, lekarz, działacz społeczny, uczestnik Powstania Listopadowego; organizator Towarzystwa Naukowej Pomocy, inicjator budowy Bazaru Polskiego w Poznaniu.

1818 - W katedrze na Wawelu odbył się uroczysty pogrzeb Tadeusza Kościuszki; jego szczątki sprowadzone do Krakowa ze Szwajcarii spoczęły w kryptach królewskich.

1828 - W Poznaniu władze pruskie rozpoczęły budowę Twierdzy Poznań (Festung Posen).

1838 - W Paryżu urodził się Władysław Mickiewicz, działacz emigracyjny, księgarz, bibliotekarz i publicysta.

1873 – W Gdańsku uruchomiono tramwaj konny na trasie z Heumarkt (Targ Sienny) przez Wrzeszcz do Oliwy.

1885 - W Krakowie urodził się Juliusz Osterwa, aktor, reżyser i reformator teatru, twórca „Reduty”.

1894 - W Paryżu zmarł Władysław Czartoryski, syn Adama Jerzego Czartoryskiego, po jego śmierci w 1861 r. przywódca Hotelu Lambert; założyciel Muzeum Czartoryskich w Krakowie.

1905 - Rosyjski wojskowy sąd wojenny w Warszawie skazał na śmierć Stefana Okrzeję, działacza socjalistycznego, współtwórcę Organizacji Bojowej PPS, aresztowanego w 1905 r. podczas zamachu na oberpolicmajstra Karla Nolkena.

1916 - W Katowicach urodził się Ernest Wilimowski, piłkarz, zawodnik m.in. Ruchu Chorzów, z którym czterokrotnie zdobywał mistrzostwo Polski, dwukrotny król strzelców rozgrywek ligowych; wielokrotny reprezentant Polski; w czasie mistrzostw świata w 1938 r. w meczu z Brazylią strzelił 4 bramki. W 1939 r. przyjął obywatelstwo niemieckie, w następnych latach występował w reprezentacji Niemiec.

1920 - Powołano rząd z Władysławem Grabskim na czele.

1923 - W Gdyni zmarł Antoni Abraham, działacz społeczny, walczący o polskość Kaszub i Pomorza; delegat kaszubski na konferencję pokojową w Paryżu w 1919 r.

1923 - Ustanowiono cywilne odznaczenie państwowe Krzyż Zasługi.

1927 - W Wolsztynie urodził się Cezary Julski, aktor filmowy i teatralny.

1933 - We Lwowie urodził się Andrzej Trzos-Rastawiecki, reżyser, scenarzysta, autor filmów dokumentalnych i fabularnych, m.in. „Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie” oraz serialu „Marszałek Piłsudski”.

1936 - W nocy z 22 na 23 czerwca Myślenice zostały opanowane przez grupę około 70 członków Stronnictwa Narodowego z Krakowa pod wodzą Adama Doboszyńskiego. Po przecięciu linii telefonicznej i opanowaniu komisariatu policji napastnicy spalili szereg żydowskich sklepów w rynku i synagogę, a nad ranem wycofali się z miasta. W starciach ze ścigającą bojówkarzy policją i strażą graniczną zginęło dwóch z nich, a jeden został ranny.

1937 - Na polecenie arcybiskupa krakowskiego Adama Sapiehy trumna ze szczątkami marszałka Józefa Piłsudskiego została przeniesiona z krypty św. Leonarda do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na Wawelu.

1941 - Pierwszy nalot sowiecki na Warszawę; zginęły 34 osoby, kilkadziesiąt zostało rannych.

1941 - W więzieniu w Łucku funkcjonariusze NKWD zamordowali blisko 2 tys. Polaków i Ukraińców.

1944 - Oddział V Brygady Wileńskiej AK w odwecie za zabicie przez litewską policję, współpracującą z Niemcami, 38 Polaków ze wsi Glinciszki na Wileńszczyźnie, zabił we wsi Dubinki 27 Litwinów.

1944 - Początek likwidacji getta w Łodzi (Litzmannstadt Getto); było drugim, co do wielkości gettem utworzonym przez Niemców w Polsce, a jednocześnie tym, z którego ocalało najwięcej Żydów. Według różnych źródeł, spośród przebywających w nim ponad 200 tys. osób przeżyło od 5 do 12 tys.; ostatni transport odjechał z Łodzi do obozu Auschwitz-Birkenau 29 sierpnia 1944 roku.

1944 – Premier RP na Uchodźstwie Stanisław Mikołajczyk ostatecznie odrzucił warunki Józefa Stalina dotyczące „reorganizacji” władz polskich w Londynie, jako naruszające suwerenność państwa polskiego. Ultimatum przewidywało ustąpienie prezydenta RP Władysława Raczkiewicza, Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego, ministra obrony gen. Mariana Kukiela i ministra informacji Stanisława Kota i publiczne zdystansowanie się rządu RP od sprawy wyjaśnienia okoliczności Zbrodni Katyńskiej.

1946 - W Palmirach odbył się uroczysty pogrzeb Macieja Rataja, przywódcy ruchu ludowego, marszałka Sejmu, rozstrzelanego przez Niemców w czerwcu 1940 r.

1949 - Premiera filmu „Ulica graniczna” w reżyserii Aleksandra Forda.

1949 - W Nowej Hucie rozpoczęto budowę pierwszego budynku mieszkalnego.

1957 - Telewizja Polska wyemitowała premierowe wydanie programu dla dzieci „Miś z okienka”. Początkowo program nosił nazwę Miś w okienku. Główny bohater, miś, omawiał z prowadzącym zaczerpnięte z książek poważne tematy. Prowadzącym był najpierw Bronisław Pawlik, a następnie Stanisław Wyszyński. Głos misia podkładały Danuta Przesmycka oraz Ewa Florczak. Program emitowany był do 1973 roku.

1966 - Założono klub rugby Ogniwo Sopot.

1970 – PRL i RFN zawarły układ o obrocie towarowym i współpracy gospodarczej.

1974 - Na X Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej w RFN Polska, mająca już zapewniony awans do II rundy, pokonała w trzecim meczu grupowym Włochy 2:1.

1975 - W Krakowie urodził się Maciej Stuhr, aktor, występujący w Nowym Teatrze w Warszawie, znany z ról w filmach „Pokłosie”, „Operacja Dunaj”, „Chłopaki nie płaczą”, „Przedwiośnie”, „Wesele” (2004), „Testosteron”, „Śluby panieńskie”, „Obława”, „Obywatel”, a także z serialu „Glina”.

1980 - Premiera filmu „Olimpiada '40” w reżyserii Andrzeja Kotkowskiego.

1983 - Papież Jan Paweł II zakończył drugą pielgrzymkę do Polski.

1986 - Wanda Rutkiewicz jako pierwsza kobieta zdobyła drugi szczyt Ziemi K2 (8611 m).

1986 - W Warszawie zmarł Jerzy Putrament, pisarz, działacz polityczny, członek KC PZPR; autor powieści „Bołdyn”.

1989 - Ukonstytuował się Obywatelski Klub Parlamentarny (OKP), jego przewodniczącym został Bronisław Geremek.

1992 - W Warszawie podpisano polsko-białoruski układ o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.

1992 - W Warszawie zmarł Adolf Forbert, operator filmowy, reżyser filmów dokumentalnych, jeden z założycieli łódzkiej szkoły filmowej.

1997 - Na antenie TVP1 wyemitowano w ramach konkursu na telenowelę pierwszy odcinek serialu „Złotopolscy” w reżyserii Janusza Zaorskiego.

2008 - W Warszawie zmarł Marian Glinka, aktor, trzykrotny mistrz Polski w kulturystyce.

2013 - Kopalnia soli w Bochni została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

2014 - Zmarła Małgorzata Braunek, aktorka, znana m.in. z roli Oleńki Billewiczówny w ekranizacji „Potopu” oraz Izabeli Łęckiej w serialu „Lalka”, wystąpiła również w filmach „Skok”, „Polowanie na muchy”, „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha”, „Diabeł”, „Tulipany”, a także w serialu „Dom nad rozlewiskiem”.

2015 - Z powodu ujawnienia kolejnych nagrań „afery taśmowejRadosław Sikorski ustąpił ze stanowiska marszałka Sejmu RP.

2021 – Zmarł Wojciech Karolak, muzyk jazzowy, pianista, kompozytor, saksofonista altowy i tenorowy, aranżer, wirtuoz organów Hammonda, założyciel The Karolak Trio, Time Killers i uczestnik wielu innych grup jazzowych.

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy